จะรู้ได้อย่างไรว่าเบาหวานขึ้นตา วิธีสังเกตอาการต้องสงสัย รู้ทัน- รับมือเร็ว ลดเสี่ยงตาบอด

“ เบาหวานขึ้นตา ” เป็นหนึ่งอาการที่ผู้เป็นเบาหวานต้องระวัง เพราะมีความเสี่ยงสูงที่สามารถทำให้เกิดภาวะตาบอดได้ หากไม่ระวังดูแลสุขภาพของตนเองดี ๆ

แล้วผู้เป็นเบาหวานจะรู้ได้อย่างไร ? กำลังมีความเสี่ยงที่นำไปสู่ภาวะตาบอด อาการเบาหวานขึ้นตาเป็นอย่างไร ? เกิดจากสาเหตุใด มีวิธีการป้องกัน-รักษาอย่างไร ? สามารถศึกษาข้อมูลเหล่านี้ เพื่อดูแลตัวเองได้ หรือผู้ป่วยหวานได้

สารบัญ เบาหวานขึ้นตา

1. รู้จักภาวะเบาหวานขึ้นตา (Diabetic Retinopathy)

• เบาหวานขึ้นตามีกี่ระยะ

1. สัญญาณเตือน! เบาหวานขึ้นอาการ ที่ต้องระวัง
2. สาเหตุเบาหวานขึ้นตามาจากอะไร ?
3. แนวทางป้องกันโรคเบาหวานขึ้นตา
4. การรักษาเบาหวานขึ้นตา
5. คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาการเบาหวานขึ้นตา

• เบาหวานขึ้นตา อันตรายไหม ?
• ผู้ป่วยเบาหวาน ควรรับการตรวจตาเมื่อไร ?
• เบาหวานขึ้นตา หายได้ไหม ?
• เบาหวานขึ้นตา กินอะไรได้บ้าง ?

รู้หรือไม่ว่า ! ผู้ป่วยโรคเบาหวานนานกว่า 10 ปี

จะมีโอกาสเสี่ยงอาการเบาหวานขึ้นตามากกว่ากว่า 80 %

ภาวะเบาหวานขึ้นตา คือ ภาวะแทรกซ้อนอย่างหนึ่งในผู้ป่วยเบาหวาน ที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลให้อยู่ในระยะปลอดภัยได้ โดยปล่อยให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเป็นระยะเวลานาน ๆ จึงส่งผลให้หลอดเลือดในจอประสาทตา (Retina) มีน้ำตาลอุดตันจนเลือดไม่สามารถไหลเวียนได้ตามปกติ ผนังหลอดเลือดฝอยเสื่อมทั่วร่างกาย รวมถึงหลอดเลือดที่จอตา เกิดการอักเสบ โป่งพอง รวมถึงมีเลือด และน้ำเหลืองซึมออกที่จอประสาทตา

เมื่อเริ่มเกิดการอักเสบ ตัวผู้ป่วยมักจะไม่รู้ตัว ในกรณีที่ผู้ป่วยละเลยการตรวจสุขภาพตาตามคำแนะนำของแพทย์ มักรู้ตัวเมื่ออาการเริ่มรุนแรงขึ้น อาจทำให้มีอาการตาพร่ามัว เพราะอักเสบไปถึงจุดศูนย์กลางของการรับภาพ หากปล่อยไว้ก็จะทำให้เกิดการฉีกขาด จอประสาทตาหลุดลอกออก ทำให้เกิดภาวะสูญเสียการมองเห็น หรือตาบอดสนิทได้

เบาหวานขึ้นตามีกี่ระยะ ?

1. ระยะที่ยังไม่มีหลอดเลือดสร้างใหม่ (Non proliferative Diabetic Retinopathy, NPDR)

เป็นระยะเริ่มต้น ที่ผู้ป่วยมักไม่รู้สึกผิดปกติใด ๆ เมื่อตรวจตาอาจพบจุดเลือดออกที่จอตา ว่ามีรั่วซึมของเหลวจากหลอดเลือด ทำให้เกิดจอตาบวม และเริ่มมีอาการตาพร่ามัวเล็กน้อย แต่หากบริเวณจุดภาพชัดมีการบวม (macular edema) หรือขาดเลือด ส่งผลให้สูญเสียการมองเห็นได้

2. ระยะที่มีหลอดเลือดสร้างใหม่ (Proliferative Diabetic Retinopathy, PDR)

เป็นระยะที่รุนแรงมากขึ้น เริ่มมีการกระตุ้นให้เกิดการสร้างหลอดเลือดใหม่ (neovascularization)ซึ่งเกิดจากการขาดเลือดอย่างรุนแรง หลอดเลือดเหล่านี้มักมีลักษณะเปราะบางและแตกง่ายทำให้เกิดเลือดออกในวุ้นตา และเกิดเป็นพังผืดดึงรั้งทำให้จอตา ในระยะนี้ผู้ป่วยมักมีการมองเห็นที่แย่ลงมาก และอาจเกิดการสูญเสียการมองเห็นถาวรได้

หรือถ้าหากหลอดเลือดใหม่ที่เกิดขึ้นไปแทรกแซงการระบายน้ำออกจากลูกตา ส่งจะผลให้ความดันตาสูงขึ้นด้วย ก่อให้เกิดความเสียหายต่อเส้นประสาทที่ทำหน้าที่ส่งภาพจากดวงตาไปยังสมอง ก็จะเป็นสาเหตุให้เกิดโรคต้อหินได้อีกด้วย

สัญญาณเตือน! เบาหวานขึ้นอาการ ที่ต้องระวัง

ผู้ป่วยในระยะแรกของภาวะเบาหวานขึ้นตา อาจไม่รู้สึกว่ามีอาการผิดปกติใด ๆ ดังนั้นอาการตามัวจึงแสดงว่ามีอาการเบาหวานขึ้นตามากแล้ว ควรรีบพบจักษุแพทย์เพื่อตรวจตา

โดยอาการเบาหวานขึ้นตาที่ต้องรีบแพทย์อย่างเร่งด่วนได้แก้

• เริ่มมีอาการตามัว ตาพร่า การมองเห็นแย่ลง สายตาไม่คงที่
• เริ่มมองเห็นจุดหรือเส้นสีดำคล้ายหยากไย่ลอยไปมา
• มองเห็นภาพบิดเบี้ยว
• แยกแยะสีได้ยากขึ้น
• ภาพที่มองเห็นมืดเป็นแถบ ๆ
• ตามัวลง จนสูญเสียการมองเห็นในที่สุด

สาเหตุเบาหวานขึ้นตามาจากอะไร ?

สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเบาหวานขึ้นตา เกิดจากการมีระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มสูงขึ้นเป็นเวลานาน ซึ่งเกิดได้จากหลายปัจจัย เช่น

• ระยะเวลาของการเป็นโรคเบาหวาน (ยิ่งเป็นนานก็ยิ่งมีความเสี่ยงสูง)
• การไม่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด มักมาจากพฤติกรรมการกิน
• ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง
• มีพฤติกรรมการสูบบุหรี่ หรืออยู่ในช่วงตั้งครรภ์ เป็นต้นฃ

แนวทางป้องกันโรคเบาหวานขึ้นตา

การป้องกันที่ดีที่สุดคือลดความเสี่ยงต่อการเป็นโรคเบาหวาน แต่หากเป็นเบาหวานแล้วสิ่งมีควรระวังและควรให้ความสำคัญคือ ป้องกันและลดความเสี่ยงโรคแทรกซ้อนจากเบาหวาน โดยปฏิบัติดังนี้

• เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ลดอาหารที่มีรสเค็ม หวาน และมีไขมันสูง
• ออกกำลังกายเป็นประจำ ควบคุมน้ำหนัก
• ลดเลิกการสูบบุหรี่ และเลิกการดื่มแอลกอฮอล์
• รับประทานยารักษาเบาหวานตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด
• ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับปกติ (ระหว่าง 70-100 mg/dL)
• ควบคุมระดับความดัน โดยที่ระดับความดันโลหิตของผู้ป่วยเบาหวานไม่ควรเกิน 140/90 มิลลิเมตรปรอท (mmHg)
• ควบคุมระดับไขมันในเลือด ผู้ป่วยเบาหวานควรมีระดับไขมันในเลือดไม่เกินกว่าค่าปกติ
• สังเกตความเปลี่ยนแปลงของการมองเห็น หากพบความผิดปกติ ว่ามีการเปลี่ยนแปลงของการมองเห็นอย่างฉับพลัน เช่น ตามัว มองไม่ชัด หรือมองเห็นเป็นจุดดำ เป็นต้น ควรรีบพบแพทย์
• ควรไปพบจักษุแพทย์เพื่อตรวจตาเป็นประจำทุกปี แม้ยังไม่มีปัญหาการมองเห็น

การรักษาเบาหวานขึ้นตา

รักษาเบาหวานขึ้นตาได้อย่างไร ? ในเบื้องต้นหากผู้ป่วยเป็นในระยะแรก แพทย์จะให้ผู้ป่วยควบคุมระดับน้ำตาลให้อยู่ในระดับปกติ ทั้งการดูแลโรคประจำตัวอื่น ๆ เช่น โรคความดันโลหิตสูงและโรคไตอย่างเหมาะสม เพื่อชะลอความรุนแรงของโรค

ในกรณีที่มีอาการเพิ่มมากขึ้น การรักษาภาวะเบาหวานขึ้นตาในปัจจุบันมี 3 วิธีคือ

• การรักษาเบาหวานขึ้นตาด้วยเลเซอร์

การรักษาเบาหวานขึ้นตาด้วยเลเซอร์เป็นวิธีมาตรฐานในการรักษา ในกรณีที่ตรวจตาแล้วพบว่า ผู้ป่วยมีอาการเบาหวานขึ้นตาในระยะที่มีการสร้างหลอดเลือดใหม่และในกลุ่มผู้ป่วยที่มีจุดภาพชัดบวม

หลังทำเลเซอร์จะช่วยให้หลอดเลือดใหม่ที่ผิดปกติฝ่อลง ส่งผลให้จอตายุบบวม เลี่ยงการเกิดเลือดออกในตา และชะลอให้ไม่ให้ตาบอดได้

• รักษาเบาหวานขึ้นตาด้วยยา

การรักษาเบาหวานขึ้นตาด้วยยา จะเป็นการฉีดยาเข้าวุ้นตา ด้วยคุณสมบัติของตัวจะช่วยลดการรั่วของหลอดเลือด และทำให้หลอดเลือดที่เกิดใหม่ฝ่อลง ให้ผลการรักษาดี แต่ฤทธิ์ของยาอยู่ได้ไม่นานและมีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดยาเข้าวุ้นตาได้ เช่น การอักเสบ หรือมีเลือดออกในวุ้นตา

• การรักษาเบาหวานขึ้นตาด้วยการผ่าตัด

การผ่าตัดรักษาเบาหวานขึ้นตา จะทำให้กรณีผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง มีเลือดออกในตาเป็นจำนวนมาก จนไปดึงพังผืดของจอประสาทตา การผ่าตัดวุ้นตา จะช่วยป้องกันไม่ให้อาการของโรครุนแรงขึ้น หรือลุกลามไปมาก และยังสามารถช่วยซ่อมแซมจอตาที่ลอกให้กลับเข้าที่เดิม ลดความเสี่ยงตาบอด แต่การมองเห็นก็อาจไม่กลับมาเป็นปกติเหมือน ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคในผู้ป่วยแต่ละราย