การดูแลผู้ป่วยมะเร็งในระยะสุดท้าย (end of life) มีความสำคัญอย่างมาก เนื่องจากผู้ป่วยจะมีความเจ็บปวดไม่สุขสบายกาย และความทุกข์ใจมากขึ้น ทั้งผู้ป่วยและญาติผู้ดูแลอาจจะรู้สึกสิ้นหวัง ไม่รู้จะปฏิบัติอย่างไร
การดูแลแบบประคับประคอง (Palliative Care) นั้นจะมุ่งเน้นให้ผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายมีคุณภาพชีวิตดี (good quality of life) และลดความเจ็บปวดไม่สุขสบายและความทุกข์ ทั้งทางกายและทางจิตใจของผู้ป่วยให้มากที่สุด
สำหรับครอบครัวที่มีผู้ป่วยมะเร็งในระยะสุดท้ายของชีวิตนั้น นอกเหนือจากให้การช่วยเหลือทางการแพทย์ที่เหมาะสมแล้ว ญาติและคนรอบข้างยังมีแนวทางปฎิบัติ ที่สามารถช่วยเหลือให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีในช่วงเวลาสุดท้ายได้มากยิ่งขึ้นอีกด้วย
แนวทางการดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย สำหรับญาติ
บทบาทของครอบครัวในการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย เป็นช่วงเวลาที่สำคัญมาก การที่ผู้ป่วยได้รับการดูแลและกำลังใจจากญาติหรือบุคคลใกล้ชิด จะช่วยให้ผู้ป่วยมีความสุข และจากไปอย่างสงบ แน่นอนว่ามีผลต่อญาติด้วยเช่นกัน หลังจากผู้ป่วยจากไปแล้วการดูแลที่ไม่เหมาะสมอาจทำให้เกิดบาดแผลในใจกับผู้ที่ยังอยู่ต่อไปยาวนาน เพื่อให้ทุกช่วงเวลามีค่ามากที่สุด มีสิ่งที่ควรปฏิบัติดังนี้
1.ให้ความอบอุ่นและเข้าใจ สนับสนุนผู้ป่วย
การที่ญาติและครอบครัวเข้าใจธรรมชาติการดำเนินไปของโรค และเข้าใจถึงสิ่งที่เกิดหรือจะเกิดขึ้นกับผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายนั้น จะทำให้การดูแลและช่วยเหลือผู้ป่วยเป็นไปได้อย่างถูกต้อง และจะช่วยให้ญาติและครอบครัวลดความกังวลความหวาดกลัวที่เกี่ยวกับมะเร็งหรือความตายลง และไม่เพิ่มความกังวลหรือความทุกข์ให้กับผู้ป่วยด้วย ดังนั้นการเข้าใจผู้ป่วยและสิ่งที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยได้นั้น จะส่งผลให้การช่วยเหลือผู้ป่วยให้ดำเนินสู่ระยะสุดท้ายของชีวิตอย่างสงบสุข มีความสุขสบายทั้งทางกายและทางจิตใจได้
2.ดูแลทางร่างกายผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายอย่างเหมาะสม
ควรให้การดูแลร่างกายอย่างเหมาะสมตามการดำเนินของโรค และครบถ้วน เช่นการดูแลช่องปากและฟัน การเช็ดทำความสะอาดช่องปาก ดูแลไม่ให้ปากแห้ง, ดูแลเรื่องการขับถ่าย, การดูแลเรื่องความเจ็บปวด ควรมีการดูแลร่วมกับบุคลกรทางแพทย์ เพื่อพัฒนาแผนการจัดการดูแลของผู้ป่วยให้เหมาะสมในแต่ละราย
3.ให้ประสบการณ์ที่ดีกับผู้ป่วยระยะสุดท้าย
การสร้างประสบการณ์และบรรยากาศที่ดีให้กับผู้ป่วย เช่น ให้การดูแลที่เงียบสงบ ไม่มีเสียงดัง หรือมีสิ่งรบกวนอื่น ๆ ที่อาจทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไม่สบาย
จัดกิจกรรมที่ผู้ป่วยสามารถร่วมรับสนุกได้ เพื่อสร้างประสบการณ์ที่ดีสำหรับผู้ป่วย และเป็นประโยชน์สำหรับสุขภาพจิตและอารมณ์ที่ดี เช่น การเล่าเรื่องราว การชมภาพยนตร์ การนวด การสัมผัส ดนตรีบำบัด เป็นต้น
4.ให้โภชนาการที่ดี
ดูแลด้านอาหารอย่างเหมาะสม มุ่งเน้นอาหารที่มีค่าโภชนาการสูง เพื่อช่วยให้ร่างกายแข็งแรง รักษาระดับพลังงานและเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน ในข้อนี้ควรปรึกษากับทางบุคลากรทางการแพทย์ร่วมด้วย เพื่อแนะนำโภชนาการที่เหมาะสม เพราะผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายจะมีข้อจำกัดด้านอาหารอยู่มาก
5.การให้การสนับสนุนทางจิตใจและอารมณ์
ญาติหรือผู้ดูแลควรให้เวลาในการพูดคุย ฟังเรื่องราว หรืออยู่ข้าง ๆ ในเวลาที่ผู้ป่วยต้องการ นอกจากนี้ควรแจ้งข้อมูลความเป็นไปของโรคเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถรับมือกับอารมณ์และความรู้สึกต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในช่วงระยะสุดท้ายของโรคได้ ในกรณีที่ดูแล้วว่า ผู้ป่วยมีความรู้สึกทางจิตที่ไม่ดี ควรพบที่ปรึกษาทางจิตเพื่อให้คำปรึกษาและการดูแลที่เหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถผ่านวิกฤตการณ์นี้ไปได้ด้วยความสงบ
เตรียมรับมือการจากลา รู้ความต้องการครั้งสุดท้าย (The living will) ของผู้ป่วย
นอกเหนือจากการดูแลผู้ป่วยเพื่อให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีแล้ว การจากลาเป็นสิ่งที่เลี่ยงไม่ได้ในผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย ดังนั้นการเตรียมรับมือในการเสียชีวิต เป็นสิ่งที่ควรวางแผนไว้ล่วงหน้า
ญาติหรือผู้ดูแล ควรรู้ความต้องการครั้งสุดท้าย (The living will) ของผู้ป่วย และเตรียมการให้ผู้ป่วยมีความสงบสุขในช่วงเวลาสุดท้าย โดยเปิดโอกาสให้ผู้ป่วยพูดคุยเกี่ยวกับความรู้สึก ความคิด และความปรารถนาของตนในอนาคต รวมถึงเตรียมเอกสารที่ระบุความต้องการของผู้ป่วยไว้ เช่น ความต้องการด้านการแพทย์ในขณะที่มีสติสัมปชัญญะสมบูรณ์ ว่าในช่วงใกล้เสียชีวิตจะตัดสินใจเองอย่างไร จะใช้หัตถการเพื่อยื้อชีวิต หรือยอมรับการเสียชีวิตตามธรรมชาติ เพื่อให้แพทย์ยึดเป็นแนวทางในการรักษาหากผู้ป่วยไม่สามารถสื่อสารได้ เป็นต้น
แนวการดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายตามที่กล่าวมา ญาติหรือผู้ดูแล ที่ต้องใช้ความละเอียดอ่อนและต้องดูแลกันอย่างใกล้ชิด ในบางครอบครัวที่ไม่มีความพร้อม หรือผู้ป่วยบางรายที่มีอาการหนักมาก การตัดสินใจเลือกดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบ Palliative Care ศูนย์ดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย โรงพยาบาลพญาไท 3 เป็นอีกทางเลือกที่ช่วยเอื้ออำนวยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตดีและลดภาระของทางครอบครัวได้
สอบถามรายละเอียดหรือปรึกษาเพิ่มเติมได้ที่
LINE OA@phyathai3family
