เคล็ด(ไม่)ลับ สำหรับคนมีลูกยาก… “นับวันตกไข่” ยังไงให้แม่น

การเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ด้วยการหาวันตกไข่นั้นมีหลายวิธี โดย พญ.นพรัตน์ ไชยบูรณะพันธ์กุลสูตินรีแพทย์ เชี่ยวชาญด้านภาวะผู้มีบุตรยาก และเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ รพ.พญาไท 3 จะมาบอกวิธีที่ทำได้ไม่ยาก สำหรับคนที่มีลูกยาก หรืออยากมีลูกเพิ่มอีกสัก 1-2 คน

นับวันตกไข่ ต้องเตรียมตัวยังไง

คุณหมอนพรัตน์ อธิบายว่า ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจก่อนว่า ในแต่ละรอบเดือนจะมีการตกไข่แค่เพียง 1 ครั้ง ซึ่งผู้หญิงแต่ละคนจะมีวันตกไข่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับลักษณะของรอบประจำเดือน เมื่อไข่ตกมาแล้ว จะอยู่ที่ท่อนำไข่ 12-24 ชั่งโมงเพื่อรออสุจิมาผสม ถ้าอสุจิไม่มาผสมหรือผสมไม่สำเร็จ อีก 14 วันหลังจากนั้นก็จะมีประจำเดือน

สิ่งที่เราควรทราบคือ เมื่ออสุจิเข้าไปแล้วจะอยู่ในมดลูกได้อีก 48-72 ชั่วโมง ดังนั้นแม้ว่าจะไม่ได้มีเพศสัมพันธ์กันวันไข่ตก แต่ไปมีเพศสัมพันธ์ก่อนวันไข่ตก 1-2 วันก็ยังมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ แต่ถ้ามีเพศสัมพันธ์หลังวันตกไข่แล้ว โอกาสตั้งครรภ์จะน้อยกว่าเพราะไข่มีอายุสั้นกว่า

หาวันตกไข่ ทำได้ดังนี้

1. การนับวันวิธีนี้ทำได้เมื่อผู้หญิงคนนั้นบันทึกวันที่ประเดือนมาในรอบก่อนหน้าอย่างน้อย 2 รอบเดือน ส่วนคนที่รอบเดือนไม่สม่ำเสมอต้องบันทึกนานกว่านั้น แล้วนำระยะห่างระหว่างรอบเดือนลบด้วย 14 เช่น ถ้าระยะห่างระหว่างรอบเดือนคือ 28 วัน นำ 28 -14 = 14 ดังนั้นจะตกไข่ในวันที่ 14 ของรอบเดือน ถ้าระยะห่างระหว่างรอบเดือนคือ 32 วัน นำ 32-14 = 18 ดังนั้นจะตกไข่ในวันที่ 18 ของรอบเดือน ซึ่งคนที่รอบเดือนไม่สม่ำเสมอ อาจคลาดเคลื่อนได้
2. การวัดอุณหภูมิร่างกายก่อนวันไข่ตก อุณหภูมิร่างกายจะลดลงเล็กน้อย และอุณหภูมิจะสูงขึ้นเมื่อไข่ตกแล้ว ซึ่งต้องใช้เวลาวัด สังเกตหาวันไข่ตกจากอุณหภูมิ 2-3 รอบเดือน แต่ผู้หญิงบางคนอาจไม่มีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของร่างกายในช่วงไข่ตก ก็ไม่สามารถใช้วิธีนี้ได้
3. การสังเกตมูกที่ปากมดลูกในช่วงวันตกไข่ มูกที่ปากมดลูกจะแตกต่างจากปกติ คือเป็นมูกใสออกในปริมาณค่อนข้างมาก ถ้าจับจะเห็นลักษณะยืดยาวหลายเซนติเมตร แต่ผู้หญิงบางคนก็ไม่มีลักษณะมูกดังกล่าวก็ได้
4. การตรวจปัสสาวะเพื่อหาวันตกไข่การตรวจปัสสาวะเพื่อหาช่วงที่ฮอร์โมนกระตุ้นการตกไข่ LH (luteinizing hormone) ขึ้นสูง โดยปกติ ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมน LH อยู่ในระดับต่ำๆ และจะขึ้นสูงอย่างรวดเร็วก่อนไข่ตก 12-24 ชั่วโมง เมื่อพบว่าฮอร์โมนขึ้นแล้วให้มีเพศสัมพันธ์ใน 24-48 ชั่วโมง ทั้งนี้ วิธีการใช้ชุดตรวจสอบมีหลายรูปแบบดังนั้นจึงควรอ่านคู่มือคำแนะนำการใช้ให้ละเอียดก่อนเสมอ
5. การตรวจหาวันตกไข่จากน้ำลายการตรวจนี้ใช้เครื่องมือตรวจที่มีหลักการว่าในวันไข่ตกจะมีระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนขึ้นสูง ซึ่งจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของระดับเกลือแร่ในน้ำลาย จะพบว่าเมื่อนำน้ำลายช่วงใกล้ไข่ตกไปแตะลงบนเลนส์ของเครื่องมือตรวจ รอจนแห้งและเมื่อส่องดูจะพบลักษณะผลึกคล้ายใบเฟิร์น

กรณีที่ไม่ได้ตรวจหาวันตกไข่ด้วยวิธีไหนเลย คู่สมรสที่ต้องการมีบุตร ควรมีเพศสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง จะเพิ่มโอกาสให้มีุบตรได้

พญ.นพรัตน์ ไชยบูรณะพันธ์กุล
สูตินรีแพทย์ เชี่ยวชาญด้านภาวะผู้มีบุตรยาก
และเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์
โรงพยาบาลพญาไท 3